Trong các loài vật nuôi, heo là loài mẫn cảm nhất với độc tố nấm mốc. Mức độ ảnh hưởng của độc tố nấm mốc đến sức khỏe của heo phụ thuộc vào các yếu tố: (1) loại độc tố; (2) nồng độ độc tố; (3) thời gian phơi nhiễm; (4) loại heo và lứa tuổi của heo. Thông thường heo con và heo nái nhạy cảm hơn so với những nhóm heo khác. Thú có thể nhiễm 1 loại độc tố hoăc có thể đồng nhiễm nhiều loại khác nhau gây ra các biểu hiện khác nhau dễ dẫn đến sai lầm trong chẩn đoán.
Tác động của độc tố nấm mốc đến sức khỏe của heo
Các loại độc tố khác nhau tác động đến các tế bào đích khác nhau:
Nguồn: https://pig333.com/pathology-atlas/
https://greenvet.com.vn/
https://vcdn-kinhdoanh.vnecdn.net/
https://www.preventionworks.info/
Aflatoxin
Aflatoxin là độc tố được sinh ra chủ yếu từ nấm Aspergilus, phổ biến trên bắp, đậu nành và đậu phộng. Aflatoxin tác động chủ yếu đến gan. Chất này chuyển hóa tại gan, các chất trung gian sinh ra trong quá trình chuyển hóa có khả năng tác động đến quá trình tổng hợp DNA, RNA và protein. Do đó có thể dẫn đến hàng loạt các dấu hiệu lâm sàng có liên quan từ dấu hiệu chậm lớn đến suy giảm miễn dịch và có thể gây ra ung thư.
(Nguồn: https://webapp.agron.ksu.edu/agr_social/lib/Filemanager/userfiles/09012017/Severe-Aspergillus-ear-rot-F02.gif)
Đặc tính nguy hiểm của độc tố này là tính bền nhiệt và có khả gây độc ở liều thấp, chỉ với 0,03ppm aflatoxin có khả năng gây ra ung thư gan trên thú. Nếu con người tiêu thụ các loại nông sản/thịt động vật nhiễm độc tố nấm mốc thì cũng có thể dẫn đến ung thư.
Đối tượng: heo ở mọi giai đoạn đều nhạy cảm với aflatoxin, nhạy cảm nhất là heo con.
Dấu hiệu
Do độc tố aflatoxin tấn công chủ yếu vào tế bào gan nên dẫn đến nhiều dấu hiệu liên quan:
-
- Chán ăn
-
- Lông xù
-
- Xuất huyết
-
- Vàng da
-
- Sức đề kháng kém, giảm hiệu quả sử dụng vaccin, thú nhạy cảm hơn với mầm bệnh
T2-toxin
T2-toxin là một loại độc tố nhóm Trichothecenes, chủ yếu được sinh ra bởi nấm Fusarium. Đây được xem là hợp chất có độc tính cao nhất trong nhóm Trichothecenes. T2-toxin có thể gây phơi nhiễm qua đường tiêu hóa hoặc niêm mạc đường hô hấp. Hợp chất này có tính bền nhiệt do đó việc xử lý nhiệt không đạt hiệu quả cao. Để kiểm soát độc tố này, phương được áp dụng phổ biến trong nông sản và đạt hiệu quả tương đối cao đó là sử dụng khoáng sét để hấp phụ T2-toxin.
(Nguồn: https://apps.lucidcentral.org/pppw_v10/images/entities/maize_fusarium_kernel_rot_224/kernelrot1.jpg)
Đối tượng: heo ở mọi lứa tuổi
Dấu hiệu
- Chậm lớn
- Bỏ ăn
- Viêm da
- Hoại tử miệng, lưỡi, da
- Viêm dạ dày
- Sưng mí mắt
Deoxynivalenol
Deoxynivalenol (DON/Vomitoxin) là độc tố sinh ra bởi nấm Fusarium. Độc tố này gây giảm lượng ăn vào, từ đó làm giảm khả năng tăng trọng của heo. Các trường hợp nhiễm DON thường là ở thể mãn tính, do DON gây nôn ói, giảm lượng ăn vào nên lượng thức ăn tiêu thụ sẽ không lớn dẫn đến hàm lượng độc tố ăn vào cũng không nhiều để gây các biểu hiện cấp tính. Ngược lại, tuy không gây chết nhưng nếu heo nhiễm DON sẽ có khả năng tăng trọng kém, kéo dài thời gian nuôi dẫn đến thiệt hại cho người chăn nuôi.
Đối tượng: nái, heo sau cai sữa, heo vỗ béo
Dấu hiệu
-
- Nôn ói
-
- Bỏ ăn
-
- Chậm lớn
Zearalenol
Zearalenol là một loại độc tố có tác động tương tự như kích thích tố estrogen, thường xuất hiện trong bắp và được sản sinh bởi nấm Fusarium. Độc tố này thường được sinh ra trong điều kiện độ ẩm cao và khi có sự chênh lệch lớn về nhiệt độ giữa ngày và đêm. Do có tác động tương tự như estrogen nên khi nhiễm độc tố Zearalenol các dấu hiệu lâm sàng chủ yếu tập trung trên con cái:
-
- Heo nái: tăng kích thước âm hộ, mang thai giả, chậm lên giống, thời gian lên giống lại sau sinh kéo dài, ít gây sảy thai đối với những thai trên 30 ngày tuổi nhưng ảnh hưởng đến sự phát triển của thai, giảm kích thước ổ đẻ
-
- Heo sau cai sữa: viêm âm hộ, núm vú và tuyến vú to ra. Một số trường hợp nặng, có thể xuất hiện hiện tượng sa âm đạo, sa trực tràng
-
- Heo nọc: giảm tính hăng
Fumonisins
Fumonisins là độc tố nấm mốc có độc tính cao, được sản xuất bởi nấm Fusarium. Độc tố này thường được phát hiện trên bắp. Chúng tấn công vào tế bào, đặc biệt là tế bào phổi do đó có thể gây ra suy hô hấp dẫn đến chết.
Đối tượng: heo nái, heo sau cai sữa, heo vỗ béo
Dấu hiệu
-
- Chậm lớn
-
- Thở khó
-
- Ho
-
- Chết đột ngột
-
- Niêm mạc nhợt nhạt
-
- Sảy thai, thai chết lưu
Kết luận
Hậu quả lớn nhất của độc tố nấm mốc trên heo là suy giảm miễn dịch, dễ nhiễm ghép các bệnh lý khác. Tuy nhiên, các độc tố này cũng có 1 ngưỡng gây độc nhất định, ở nồng độ thấp các độc tố nấm mốc có thể được dễ dàng chuyển hóa qua gan. Do đó, việc sử dụng các nguyên liệu có nguy cơ nhiễm độc tố nấm mốc thấp để thay thế một phần cho các nguyên liệu có nguy cơ nhiễm độc tố nấm mốc cao hơn nhằm làm giảm nguy cơ/pha loãng nồng độ độc tố (nếu có) là phương pháp hiệu quả.
Cập nhật bản tin Tân Hữu Quí liên tục tại đây:
𝗪𝗲𝗯𝘀𝗶𝘁𝗲: www.tanhuuqui.com
𝗬𝗼𝘂𝘁𝘂𝗯𝗲: youtube.com/tanhuuqui
𝗙𝗮𝗻𝗽𝗮𝗴𝗲: facebook.com/tanhuuqui
𝗟𝗶𝗻𝗸𝗲𝗱𝗶𝗻: linkedin.com/in/tanhuuqui
