Tôm Việt dưới dòng thuế quan Mỹ

Trong ngành tôm toàn cầu, Ecuador là quốc gia xuất khẩu tôm đứng đầu thế giới, Ấn Độ đứng thứ 2, Việt Nam đứng thứ 3, Thái Lan và Indonesia lần lượt đứng ở vị trí thứ 4, thứ 5. Mỹ đã công bố thuế đối ứng đối với Việt Nam là 20%, Ấn Độ 25%, Ecuador 15%, Thái Lan và Indonesia chịu cùng mức thuế 19%. Dự báo cuộc đua của các “ông lớn ngành tôm” trong thời gian tới sẽ có những biến động lớn…

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), trong nửa đầu năm 2025, xuất khẩu tôm Việt Nam đạt hơn 2 tỷ USD, tăng 27% so với cùng kì 2024. Trong đó, tôm thẻ chân trắng chiếm tỷ trọng cao nhất với 62,1%, tôm sú (10,5%) và các loại tôm khác (27,4%).

Thị trường xuất khẩu tôm nửa đầu năm 2025

Trong nửa đầu năm 2025, Trung Quốc và Hồng Kông đã vươn lên vị trí số 1 với kim ngạch đạt gần 595 triệu USD, tăng mạnh 81% so với cùng kỳ. Sự phục hồi tiêu dùng, nhu cầu cao dịp hè và nhu cầu cao đối với tôm hùm từ Việt Nam tiếp tục giúp Trung Quốc trở thành thị trường bức phá nhất.

Nhóm thị trường CPTPP cũng ghi nhận kết quả tích cực với mức tăng trưởng 38%. Trong đó, Nhật Bản tăng 19%, Australia tăng 5% và Canada tăng 6%.

Thị trường EU tăng 16% trong đó tăng trưởng mạnh tại các thị trường Đức, Bỉ và Pháp. Con số này được kì vọng sẽ phát triển lớn hơn nữa nhờ được hưởng lợi từ Hiệp định EVFTA, trong khi các đối thủ như Thái Lan, Indonesia không có.

Trong 6 tháng đầu năm 2025, thị trường Hàn Quốc tăng trưởng 14% nhờ nhu cầu ổn định và ưa chuộng tôm chế biến kỹ.

Tôm Việt trên đất Mỹ

Trái lại, thị trường Mỹ – từng là đầu tàu xuất khẩu của tôm Việt lại có dấu hiệu suy giảm rõ rệt. Dù tổng kim ngạch 6 tháng đạt 341 triệu USD, tăng 13% so với cùng kì năm trước, nhưng diễn biến theo tháng cho thấy xu hướng thiếu khả quan: tháng 05/2025 tăng vọt 66% so với cùng kì do doanh nghiệp tranh thủ xuất hàng trước khi áp thuế; sang tháng 06/2025 giảm mạnh 37% so với tháng 06/2024.

Theo VASEP, thị trường tôm toàn cầu đang chứng kiến những biến động lớn do thuế đối ứng tại Mỹ. Mức thuế đối ứng mà Mỹ áp lên Việt Nam được công bố là 20%. Cùng với đó là các nguy cơ từ thuế chống phá giá (AD) sơ bộ lên đến 35% và sẽ còn có khoản thuế chống trợ cấp (CVD) dự tính Mỹ sẽ công bố vào cuối năm nay.

Trong ngành tôm toàn cầu, Ecuador là quốc gia xuất khẩu tôm đứng đầu thế giới, Ấn Độ đứng thứ 2, Việt Nam đứng thứ 3, Thái Lan và Indonesia lần lượt đứng ở vị trí thứ 4, thứ 5. Mỹ đã công bố thuế đối ứng đối với Việt Nam là 20%, Ấn Độ – 25%, Ecuador 15%, Thái Lan và Indonesia chịu cùng mức thuế 19%. Rõ ràng, việc cạnh tranh với tôm Ecuador ngày càng khó khăn hơn đối với Việt Nam.

Dịch chuyển khỏi thị trường Mỹ – Lối đi nào cho tôm Việt?

Theo VASEP, trong bối cảnh chính quyền Trump áp đặt thuế cao đối với hàng nhập khẩu từ các quốc gia châu Á, ngành tôm đã nhanh chóng tìm kiếm các thị trường mới để giảm bớt sự phụ thuộc vào Hoa Kỳ. Mặc dù, đây là thị trường lớn nhưng tôm thẻ chân trắng chỉ chiếm khoảng 20% tổng lượng tiêu thụ toàn cầu.

Để duy trì tăng trưởng và giảm thiểu rủi ro, các doanh nghiệp cần tái cấu trúc chiến lược xuất khẩu theo hướng đa dạng hóa thị trường và sản phẩm, nâng cao giá trị gia tăng. Việc tận dụng các hiệp định thương mại tự do như EVFTA, CPTPP, RCEP… sẽ mở ra cơ hội thâm nhập sâu hơn vào các thị trường như châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc.

“Thị trường tôm toàn cầu hiện nay giống như một dòng sông đang thay đổi dòng chảy. Thay vì chỉ tập trung vào một vài thị trường lớn như Hoa Kỳ, các thị trường tiêu thụ đang mở rộng ra nhiều khu vực như EU, Nhật Bản và cả thị trường nội địa tại các quốc gia sản xuất như Việt Nam. Những chuyển dịch này không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro mà còn tạo ra nhiều cơ hội tăng trưởng mới cho ngành tôm toàn cầu”, VASEP nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, tối ưu chi phí sản xuất – nâng cao hiệu quả nuôi là giải pháp then chốt để ngành tôm phát triển bền vững. Thức ăn chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng chi phí, vì vậy việc xây dựng khẩu phần phù hợp từng giai đoạn phát triển của tôm không chỉ thúc đẩy tăng trưởng, mà còn giảm chi phí, cải thiện hệ số chuyển đổi thức ăn (FCR) và hạn chế tác động tiêu cực đến môi trường ao nuôi.

Tôm có hệ tiêu hóa thích nghi tốt với protein; do đó, thức ăn cần đảm bảo hàm lượng đạm cao, không chứa xơ, tinh bột hay các chất kháng dinh dưỡng gây cản trở tiêu hóa. Trong xu hướng hiện nay, Đạm đơn bào nổi bật như một nguyên liệu thức ăn đáp ứng đầy đủ các tiêu chí này, đồng thời có giá thành hợp lý, giúp tiết kiệm đáng kể chi phí mà vẫn duy trì hiệu suất nuôi trồng cao.

Tóm lại, để ngành tôm phát triển bền vững ngoài kiểm soát chất lượng chặt chẽ cần tối ưu khâu sản xuất, đa dạng hóa sản phẩm và thị trường từng bước thâm nhập sâu vào nhiều thị trường tiềm năng, khẳng định vị thế ngành tôm Việt Nam.